Archiwum Teatrów Studenckich

Historia teatru - Teatr STU

Krakowski Teatr STU został założony w 1966 przez studentów i absolwentów krakowskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego. Cechą charakterystyczną przedsięwzięć grupy były wielkie inscenizacje odwołujące się do różnych form widowisk. Od początku Teatrowi Stu szefował Krzysztof Jasiński, absolwent wydziału aktorskiego krakowskiej szkoły teatralnej (1968), który kieruje nim nieprzerwanie do dziś. Do dziś także Teatr intryguje i przyciąga publiczność zarówno zaszyfrowaną nazwą, tajemnym znakiem firmowym, jak i przede wszystkim różnorodnymi propozycjami artystycznymi i inicjatywami w dziedzinie teatru, plastyki, muzyki, tańca, sztuk audiowizualnych, fonografii, edytorstwa, widowisk plenerowych oraz kultury masowej. Postrzegany był jako teatr studencki, komuna teatralna, należący do czołówki światowej teatr alternatywny, enklawa kontestacji i kontrkultury, namiastka szkoły teatralnej (Studio Aktorskie), ośrodek interdyscyplinarnych poszukiwań twórczych (Ochodza), przystań dla niezadomowionych artystów, przyjazne miejsce dla wszelkiego rodzaju debiutów i realizacji nowatorskich pomysłów.

Biografia artystyczna Teatru STU zaczyna się w latach 60. W początkowych okresie Teatr Stu był przede wszystkim sceną literacką. Wystawiano tu znane utwory dramatyczne i adaptacje słynnej prozy. W tym okresie powstały takie przedstawienia jak NIE DO OBRONY Johna Osborne'a (1966), PAMIĘTNIK WARIATA (1967), POŻĄDANIE SCHWYTANE ZA OGON Pabla Picassa (1969). W teatrze występowali wówczas m.in. Olgierd Łukaszewicz, Wojciech Pszoniak, Jerzy Stuhr i Jerzy Trela. Główną ideą Teatru Stu było wypracowanie własnych środków aktorskich. W tym celu teatr otworzył w 1967 studio aktorskie kształcące młodych ludzi, których „nie zepsuł” jeszcze repertuarowy teatr zawodowy. Prowadzono w nim zajęcia obejmujące emisję głosu, taniec, akrobatykę oraz różne ćwiczenia mające na celu poszerzenie teatralnej wyobraźni.

W 1970 rozpoczął się następny rozdział w działalności Teatru Stu, który przyniósł mu rozgłos i od którego zaczęła się prawdziwa kariera zespołu. Teatr STU swoją obecność w światowym ruchu kontestacji i kontrkultury zaznaczył głośnymi i legendarnymi już przedstawieniami. Powstały wówczas legendarne przedstawienia SPADANIE na motywach poematu Tadeusza Różewicza (1970), SENNIK POLSKI według scenariusza Edwarda Chudzińskiego i Krzysztofa Miklaszewskiego (1971) oraz EXODUS wg poematu Leszka A. Moczulskiego (1974). SPADANIE, którego premiera odbyła się w pamiętnym grudniu 1970 była rodzajem teatru dokumentalnego, widowiskiem publicystycznym odwołującym się do bieżących wydarzeń. SENNIK POLSKI natomiast dotykał spraw szerszych. Był próbą rozliczenia się z narodową tradycją. Z kolei EXODUS, utrzymany w misteryjno-moralitetowym tonie stawiał znaki zapytania nad sensem życia i duchową kondycją człowieka. Jasiński stworzył w tych inscenizacjach tzw. model aktywnego teatru współczesnego, w którym ważna była metafora i język symboli. Z rozmachem kreował sceniczny świat. Pojawiały się tu gumowy ponton, klatka z metalowych ruch, wielki stół przy którym jedna z postaci trzyma w rękach zwój sznurów, do którego końców przywiązani są inni aktorzy. Spektakl budowała efektowna muzyka i oprawa świetlna (pojawiały się m.in. stroboskopy). Całość układała się w rytmiczne sceny, które niosły klarowny przekaz, czasem utrzymany w tonie publicystycznym, kiedy indziej bardziej poetyckim.

Przez długie lata STU był „teatrem w drodze”. Szukał swojej tożsamości i miejsca na ziemi. W 1975 roku otrzymał status zawodowy, stał się teatrem profesjonalnym w sensie organizacyjnym, zachował jednak niezależność i szczególny klimat teatru alternatywnego. Zyskał także nową siedzibę w Alei Krasińskiego.

Kolejne przedstawienia Teatru Stu to PACJENCI wg MISTRZA I MAŁGORZATY Michaiła Bułhakowa (1976), SZALONA LOKOMOTYWA wg Witkacego (1977) i OPERETKA Witolda Gombrowicza (1978). W tych spektaklach, które grane były pod wielkim namiotem, na pierwszy plan wysuwała się gra z widowiskowymi formami, zabawa z widzem i fascynacja inscenizacyjnym rozmachem, jaki stwarza perfekcyjne opanowanie teatralnej maszynerii. W 1980 r. teatr powrócił spektaklem DONKICHOTERIA wg scenariusza Edwarda Chudzińskiego (1980) do tematów ze swoich najsłynniejszych przedstawień z pierwszej połowy lat 70. Jednak przedstawienie przyjęto chłodno.

Wobec wyczerpania się dotychczasowej formuły Teatr Stu w latach 80. zaczyna zmieniać swój profil. Staje się sceną impresaryjną i centrum animacji kultury. W repertuarze pojawiają się nowe pozycje w reżyserii Jasińskiego, m.in. BRAMY RAJU Jerzego Andrzejewskiego (1984), WARIAT I ZAKONNICA Witkacego (1986), ZABAWA Sławomira Mrożka (1987). Teatr, który zawsze przyciągał wybitne indywidualności, m.in. Jana Polewkę, Jana Sawkę, Marka Grechutę, w dalszym ciągu był miejscem, gdzie tworzyli wybitni artyści na czele z reżyserem i aktorem Mikołajem Grabowskim , który przygotował tu słynne spektakle - SCENARIUSZ DLA TRZECH AKTORÓW Bogusława Schaeffera (1987) oraz OPIS OBYCZAJÓW wg Jędrzeja Kitowicza (1990). Na scenie Stu występowali Iwona Bielska, Jan Frycz, Andrzej Grabowski i Jan Peszek. W teatrze uruchomiono także Galerię Teatru Stu, w której oprócz wystaw organizowano także koncerty, recitale i spotkania autorskie, istniało też studio nagrań.

W 1997 teatr przyjął nazwę Krakowski Teatr Scena Stu i działa jako scena impresaryjna. Jego szefem artystycznym pozostał Krzysztof Jasiński. Z teatrem współpracują kolejne pokolenia aktorów krakowskich: Roman Garncarczyk, Krzysztof Globisz, Beata Rybotycka, Dorota Segda. W Teatrze Stu występuje także popularny kabaret Grupa Rafała Kmity.

 

[ © 2008 INSTYTUT TEATRALNY IM. ZBIGNIEWA RASZEWSKIEGO

[ projekt strony: mg85 i tokyo