Archiwum Teatrów Studenckich

Artykuy

7 maja 2014 [ Mirosław Haponiuk: Od kabaretu do teatru metafizycznego - o teatrze Grupa Chwilowa

Grupa Chwilowa, jeden z najciekawszych teatrów alternatywnych w Polsce, debiutowała jako kabaret. W lubelskim klubie studenckim Arcus 9 marca 1975 roku o godzinie 18 odbyła się otwarta próba generalna przedstawienia “Gdzie postawić przecinek. Obrazki” kabaretu Nazwać-Grupa Chwilowa. Kabaretowy spektakl przygotowali: Krzysztof Borowiec, Bolesław Wesołowski, Jan Bryłowski oraz towarzyszący im muzycy. Krzysztof Borowiec prowadził wcześniej kabaret Legion Amba, a Bolesław Wesołowski (...)

17 stycznia 2014 [ Jerzy Lużyński (fragmenty wywiadu w ramach ATA)

Imię i nazwisko: Jerzy Lużyński Rok i miejsce urodzenia: 1954, Wołszyn (woj. zamojskie) Biogram: Od 1976 do 1990 roku współtwórca teatru Grupa Chwilowa, obecnie animator i menadżer kultury. Razem z Grupą Chwilową zrealizował sześć przedstawień – pierwszym, w którym wystąpił był Scenariusz (1976), kolejnymi: Pokaz (1977), Lepsza przemiana materii (1978), Martwa natura (1980), Cudowna historia (1983), Postój w pustyni (1990). Po (...)

17 stycznia 2014 [ Krzysztof Borowiec (fragmenty wywiadu w ramach ATA)

Imię i nazwisko: Krzysztof Borowiec Rok i miejsce urodzenia: 1951, Dzierżoniów Biogram: Historyk, instruktor teatralny, reżyser. W latach 70. założył w Lublinie kabaret „Legion Amba”, który w niedługim czasie został przemianowany na „Nazwać: Grupa Chwilowa”. W 1976 roku z kabaretu wyłonił się zespół teatralny: „Grupa Chwilowa”. Jako jego współtwórca  i reżyser wszystkich przedstawień zrealizował m.in. Scenariusz (1976), Lepszą przemianę materii (1978), (...)

17 stycznia 2014 [ Henryk Kowalczyk (fragmenty wywiadu w ramach ATA)

Imię i nazwisko: Henryk Kowalczyk Rok i miejsce urodzenia: 1953, Kock Biogram: Historyk, animator kultury, reżyser teatralny. W 1973 związał się z lubelskim środowiskiem teatrów studenckich. Początkowo współpracował z teatrem „Gong 2” Andrzeja Rozhina, a w 1976 roku założył własny teatr „Scena 6”. Zrealizował spektakle m.in.  Ład (1976), O nas samych (1977), Odwyk (1978), Zesłani do Raju (1980), Psalmy (1985), (...)

4 grudnia 2013 [ Zdzisław Hejduk: Teatr nie dla teatru

Zakłada się powszechnie, że teatr winien być terenem realizacji wielu ważnych po­stulatów społeczno-wychowawczych. Dzie­je się tak jednak tylko wówczas, kiedy po­dejmuje on odważnie, do końca, problemy swoich czasów, kiedy staje się miejscem ideowego sporu o kształt rzeczywistości, w której funkcjonuje, kiedy nie zgadza się na zastany porządek świata – wierząc, że jego pierwszym zadaniem jest porządek ten doskonalić. Zadania tego nie (...)

2 września 2013 [ Zdzisław Hejduk: Narodziny Teatru 77

Moje pierwsze doświadczenia teatralne wiążą się ze studenckim teatrem „Retorta", który założyliśmy wspólnie z Ryszardem Bigosińskim i grupą przyjaciół pod patronatem Rady Okręgowej Zrzeszenia Studentów Polskich w Łodzi. Był rok 1964, dosyć szczęśliwy czas dla różnorodnych przedsięwzięć i inicjatyw, które nazywano wspólnym mianem kultury studenckiej. Działały liczne teatry i kabarety, odbywały się rozmaite festiwale, wystawy i koncerty, zdecydowanie górujące atrakcyjnością i (...)

10 lipca 2012 [ Wojciech Krukowski: Naruszenia stereotypu postrzegania

Piotr Kosiewski: Czy dla Akademii Ruchu wyjście w przestrzeń publiczną było oczywistym ruchem?Wojciech Krukowski: Tak. Dla mnie od początku było to oczywistością. Nie wiedziałem tylko, jak daleko wyjdziemy poza teatr. Z myślą o założeniu Akademii przygotowywałem między innymi w 1972 roku plener w Szczecińskiem, w Renicach pod Myśliborzem. Podczas tego wyjazdu z udziałem ponad dwudziestu osób – tam miała odbyć (...)

12 stycznia 2012 [ Edward Chudziński: Kultura studencka. Zjawisko - twórcy - instytucje

  W połowie kwietnia 2011 r. odbyła się w Krakowie ogólnopolska konferencja, której tematem była kultura studencka – zjawisko w II połowie XX w. wywołujące żywe zainteresowanie, a nawet swego rodzaju fascynację, postrzegane nierzadko jako swoisty fenomen w kulturze polskiej tamtego czasu. I właśnie jego upływ, a w szcze­gólności przemiany społeczno-polityczne (transformacja ustrojowa), cywilizacyjne i kulturowe po 1989 r. sprawiły, (...)

28 października 2011 [ Edward Chudziński: Kultura trzech pokoleń

Kultura studencka, choć nastręcza wie­le problemów przy próbie jej zdefinio­wania i usytuowania we współczesnej kul­turze polskiej, była zjawiskiem realnie ist­niejącym w konkretnym czasie i dającej się określić przestrzeni, a mianowicie w dru­giej połowie XX wieku. Co więcej, była ona integralną częścią kultury narodowej, za­wdzięczając swoje w niej miejsce i pozy­cję aktywności twórczej reprezentantów środowiska studenckiego i młodej inteli­gencji. To ich (...)

21 czerwca 2011 [ Ewa Wójciak: Polityczne sedno sztuki

Polityczność jest pojęciem, które towarzyszy mi od momentu, gdy zajęłam się robieniem teatru. Pojawia się ono najczęściej w znaczeniu negatywnym. W określeniu „polityczna sztuka” kryje się często stereotypowa ironia, marna ocena, przekonanie, że polityczność jest tym samym, czym publicystyczność, przedstawianie nagich faktów, chłodna obiektywność czy fotograficzna dosłowność. Gorzej – polityczność może oznaczać udział w grze władzy, opowiadanie się po stronie jakiejś (...)

21 czerwca 2011 [ Ewa Wójciak: Kiedy i jak trzeba powiedzieć "nie". Historia osobista.

„Istnieje granica rozpaczy, za którą już tylko wyje się o zadośćuczynienie, za którą się zabija. Każdej nocy rozmyślam nad sposobem zlikwidowania paru facetów stamtąd. Co to za cholerna ziemia, na której młode kobiety trawią noce na podrzynaniu gardeł”. Ten tekst napisałam około 1976 roku do przedstawienia Ach, jakże godnie żyliśmy. Oddaje on dość dokładnie mój stan ducha z tamtych czasów (...)

1 kwietnia 2011 [ Krzysztof Mroziewicz: Sceny studenckie lat 70. (4)

TEATR PLEONAZMUS Pleonazmus jest o rok młodszy od Teatru 77. Także debiutował na „Star­cie”, tyle, że rok później; także uzyskał wówczas pierwszą nagrodę (ex aequo z zespołem Humbug z Gdańska, o któ­rym dziś już nic nie słychać). Pleona­zmus założony został przez studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego w listopa­dzie 1970, a więc już po premierach W rytmie słońca, Spadania i Wprowadze­nia do... „Właściwie wszystkim tu (...)

1 kwietnia 2011 [ Krzysztof Mroziewicz: Sceny studenckie lat 70. (3)

TEATR 77 Teatr 77 nazwę swoją zawdzięcza adre­sowi. Od 1969 mieści się przy ulicy Piotrkowskiej 77, jako sublokator Klubu Stu­dentów Łodzi i biur SZSP. Pracą grupy kierują Ryszard Bigosiński i Zdzisław Hejduk. Obydwaj przed założeniem Tea­tru 77 działali w nieistniejącym już ze­spole Retorta. W Retorcie zrealizowano między innymi Schron według Franza Kafki, Obywatela Sokratesa według Kostasa Varnalisa, a także jednoaktówki: Bigosińskiego (...)

1 kwietnia 2011 [ Krzysztof Mroziewicz: Sceny studenckie lat 70. (2)

TEATR ÓSMEGO DNIA   Teatr Ósmego Dnia istnieje dziesięć lat. Zaczynał od rapsodycznych widowisk poetyckich, od wierszy Tuwima, Anny Achmatowej, Borysa Pasternaka. Od prób stylizacji: Wielkiego testamentu Villona z muzyką i tańcami na renesansowym dziedzińcu staromiejskiej budowli. Od eksperymentów z Lalkiem Herberta, Mę­czeństwem i śmiercią Jean-Paul Marata... Weissa i Warszawianką według Wyspiań­skiego, którą w nawiązaniu do doświad­czeń Teatru Laboratorium zrealizował teatrolog Zbigniew (...)

1 kwietnia 2011 [ Krzysztof Mroziewicz: Sceny studenckie lat 70. (1)

  TEATR STU 1. Ponieważ będzie tu mowa o studen­ckim teatrze i zarazem o teatrze poli­tycznym, zacznę od przytoczenia słów Konstantego Puzyny na ten sam temat: „Wydaje mi się, że teatr polityczny to wcale nie ten teatr, który posługuje się tekstem, gdzie mowa o problemach poli­tycznych, o polityce i politykach. Wię­cej, że głównym problemem teatru poli­tycznego nie (...)

21 lutego 2011 [ Tadeusz Nyczek: Rysiek

Znów będzie o śmierci, redakcja się wścieknie. Ale co robić, przyjaciele częściej zaczy­nają ubywać niż przychodzić nowi, czas kawałkami odpada od pnia życia i nic już nie będzie jak było. Umarł, na początku września, Rysiek, Ryszard Major. Przyjaciel? Chyba nie, nie dosłownie. Zbyt mało mieliśmy czasu na prawdziwe za­dzierzgnięcie się przyjaźni. Ledwie kilka lat, gdzieś tak między 1971 a 1976, to (...)

21 lutego 2011 [ Krzysztof Mroziewicz: Teoria i praktyka kontrkultury

W teatrze ataki są łatwiejsze. Atakuje się nie wypowiedzią czy publicystyką, lecz spektaklem. W latach polskiej kontrkultury, czyli pod koniec lat sześćdziesiątych pojawiła się generacja twórców, którzy za pomocą teatru próbowali naprawić świat zepsuty przez poprzedników będących albo zawiedzionymi komunistami, albo zetatyzowanymi artystami. Pokolenie buntowników nazywano teatrem otwartym, teatrem publicystycznym, teatrem buntu. Przeciwko (...)

25 października 2010 [ Lech Raczak: Polityczny i artystyczny

Podczas jednego ze spotkań z młodymi teatrami studenckimi usłyszałem ze zgrozą, że wszystkie moje – i nie tylko moje – doświadczenia sprzed blisko dziesięciu lat, zamykają się w pojęciu „teatr polityczny”, rozumianym jako działalność polityczna. To właśnie zdopingowało mnie do zabrania głosu. Zwłaszcza, że przyjęło się mówić „teatr polityczny” w odniesieniu zarówno do zjawisk już historycznych, jak i do obecnego (...)

22 września 2010 [ Ryszard Major: Pleonazmus

Mówi się o naszym teatrze dobrze. Cieszy nas to i do dalszej pracy zachęca. Mówi się o naszym teatrze, że jest oryginalny, że dopracował się własnej, jemu tylko właściwej poetyki. Mówi się już nawet o stylu „Pleonazmusa”. Cieszy nas to jeszcze bardziej gdyż wypracowanie własnego stylu czy stylistyki teatralnej leży nam głęboko na sercu i stanowi podnietę naszych ambicji i (...)

3 września 2010 [ Tadeusz Nyczek: Siły i środki nowej sceny

1. Piszę te słowa w momencie, gdy już prawie nikt nie wierzy w teatr studencki. Nie jestem nawet pe­wien, czy prawdziwie wierzą weń debiutanci, więc ci, którzy dopiero dotykają teatru, powoli smakują jego uroki, odkrywają jego trudy i kłopoty. Choć nie, ci muszą wierzyć, bo przecież tylko z głębokiej wiary w przedmiot swego działania może narodzić się dzieło wielkie. Tu znów (...)

19 czerwca 2010 [ Joanna Targoń: Trójkąt, koło, kwadrat. 40-lecie teatru STU

Ten trójkąt znalazłem u Artauda i narysowałem go na ścianie w pierwszej siedzibie przy ul. Brackiej 15. W kole umieściłem go po "Spadaniu", a całość w kwadracie, gdy osiedliśmy na stałe przy ul. Krasińskiego - pisze Krzysztof Jasiński             Firmowy znak STU przez czterdzieści lat rozrastał się, zmieniał i stabilizował, całkiem jak ten teatr. Dla każdego pokolenia czy półpokolenia (...)

20 listopada 2009 [ Michał Błażejewski: Dzieci śmieci. Dokumentacja teatrów studenckich

W początkach lipca 2000 roku „Głos Wybrzeża” na kolumnach aktualnych wiadomości z Trójmiasta donosił: Nadtytuł: Historia utracona , Tytuł: Gdzie są głosy Bim-Bomu? „Ostatnie „Pismo” Politechniki Gdańskiej przynosi wiadomość o zaginięciu archiwum Studenckiej Agencji Radiowej. Czytamy w nim, że archiwum zostało przekazane politechnice przez spadkobiercę SAR - Radio ArNet w momencie, gdy łączyło się ono z Eską. Archiwum SAR zawierało bezcenne nagrania (...)

26 maja 2009 [ Juliusz Tyszka: Teatr studencki - teatr alternatywny

Teatr studencki – teatr alternatywny Teatr jest miejscem, gdzie dotykamy istoty wszelkiej więzi społecznej i etycznego tła ludzkich interakcji. Nic więc dziwnego, że jest on centralnym punktem naszej kultury – i nieważne, czy sobie z owego faktu zdajemy sprawę, czy nie i czy go odpowiednio doceniamy, czy lekceważymy. W teatrze koncentrują się jak soczewce wszelkie problemy, konflikty, a także ludzkie (...)

24 maja 2009 [ Zbigniew Gluza: List do uczestników polskiego ruchu teatru alternatywnego w latach 70., 80.

Przyjaciele, Koledzy, Drodzy moi, Zwracam się do Was po latach, często po 30-letnim niewidzeniu się, sam od dawna nie zajmując się teatrem – pewien, że możemy się dzisiaj spotkać w ważnej sprawie. Rzecz w opisaniu tamtego naszego wspólnego doświadczenia. Tak jak i ja, z pewnością rozumiecie, że propozycja taka nie ma służyć tworzeniu niczyich pomników indywidualnych, a stać się zaczątkiem udokumentowania (...)

O Projekcie

[] Projekt dokumentacyjno-badawczy Archiwum Teatru Alternatywnego, zainicjowany  przez Instytut Teatralny im. Raszewskiego przy wsparciu Fundacji Ośrodka KARTA, ma na celu zgromadzenie w jednym miejscu możliwie najpełniejszego zbioru akt, dokumentów, wydawnictw, zdjęć, nagrań video i audio oraz wycinków prasowych, które dotyczą alternatywnego ruchu teatralnego w Polsce w latach 70. i 80.

Celem projektu jest także zabezpieczenie gromadzonych materiałów przed technicznym zniszczeniem, opisanie oraz udostępnianie materiału źródłowego także w Internecie, poprzez przeniesienie części zbiorów z nośnika tradycyjnego (rękopis, maszynopis, druk) czy analogowego (taśma i kaseta magnetofonowa) na nośnik cyfrowy.

Dokumenty ruchu alternatywnego - sukcesywnie opracowywane i uzupełniane - są udostępniane szerszemu kręgowi badaczy w czytelni Instytutu Teatralnego.

W lutym 2011 roku rozpoczęliśmy nowy etap projektu, którego celem jest stworzenie audiowizualnego zbioru relacji, wspomnień oraz innych archiwalnych świadectw uczestników tego ruchu. Akcja nawiązuje do oral history – metody badawczej, polegającej na dokumentacji faktów, ważnych wydarzeń z przeszłości oraz na badaniach pamięci zbiorowej i indywidualnej, która – obok dokumentów archiwalnych – jest wartościowym i ciekawym źródłem historycznym.

 

[ © 2008 INSTYTUT TEATRALNY IM. ZBIGNIEWA RASZEWSKIEGO

[ projekt strony: mg85 i tokyo