Archiwum Teatrów Studenckich

Historia teatru - Teatr 77

Teatr 77 powstał jesienią 1969 roku. Przez pierwsze lata działał pod patronatem Zrzeszenia Studentów Polskich (później Socjalistycznego Związku Studentów Polskich), będąc zespołem amatorskim. W skład zespołu wchodzili studenci łódzkich uczelni oraz robotnicy i przedstawiciele młodej inteligencji. Założycielami grupy byli Ryszard Bigosiński i Zdzisław Hejduk. Pierwszą siedzibą teatru był klub przy ulicy Piotrkowskiej 77, stąd nazwa zespołu.

Zespół zadebiutował spektaklem ROSJO, ŻONO MOJA (1970) opartym na listach, dziennikach i poezji Aleksandra Błoka. Następnie przedstawił KOŁO CZY TRYPTYK? (1971), nagrodzone na łódzkim festiwalu teatrów studenckich, PASJĘ II (1972) i RETROSPEKTYWĘ (1973). Przedstawienia z lat 1971-1973 ułożyły się w tryptyk odnoszący się do polskiej historii i teraźniejszości. Były jednymi z najżywiej komentowanych przedstawień z kręgu teatrów studenckich, stanowiły pokoleniowy manifest. Dzięki nim dokonała się też integracja zespołu.

Do 1975 roku Teatr 77 wystąpił na 10. Festiwalu Teatru w Nancy, Biennale w Wenecji i na Festiwalu Teatru Otwartego we Wrocławiu. Grał także w Belgii, Jugosławii, Hiszpanii, Szwecji i na Węgrzech. W 1975 roku zespół otrzymał coroczną nagrodę Zarządu Głównego SZSP i Redakcji „Studenta”. Kolejne dwa lata upłynęły pod znakiem kłopotów administracyjnych i artystycznych grupy. Na szczęście, rok 1977 był nieco bardziej pomyślny dla teatru. Zespół uzyskał pomoc ze strony Towarzystwa Przyjaciół Łodzi, które jesienią tegoż roku objęło współpatrona nad Teatrem 77. Udało się także przenieść do nowych pomieszczeń w budynku przy Zachodniej 56, które po trzyletnich negocjacjach ze Spółdzielnią Pracy „Czystość” przechodzą na wyłączne użytkowanie przez teatr. Już w nowej siedzibie dochodzi do premiery spektaklu BUDOWA. Odrodzenie Teatru 77 nastąpiło, gdy grupa podjęła współpracę z zagranicznymi zespołami. Była członkiem-założycielem Międzynarodowej Federacji Teatru Niezależnego (International Federation of Independent Theatres, IFIT). Efektem tej współpracy było przedstawienie SKRZYŻOWANIE przygotowane wspólnie z Teater 9 ze Sztokholmu (1978). Następną manifestacją ideowo-artystyczną IFIT-u był plenerowy PROJEKT HOPE zrealizowany w ramach I Międzynarodowych Spotkań Teatru i Sztuki Otwartej we Wrocławiu i w Oleśnicy (1978) oraz WIOSNA LUDÓW przygotowana razem z Divadlem na Provazku z Brna (1979). W tych przedstawieniach Teatr 77 ożywił raz jeszcze formułę teatru polityczno-społecznego, zderzając ze sobą doświadczenia artystyczne ludzi różnych kultur (SKRZYŻOWANIE), a z drugiej strony tworząc wypowiedź opartą na wspólnych losach dwóch narodów (WIOSNA LUDÓW).

Wcześniej, bo pierwszego stycznia tego roku decyzją Ministerstwa Kultury i Sztuki, Teatr 77 uzyskał status profesjonalny i przeszedł pod patronat organizacyjno-finansowy Zjednoczonych Przedsiębiorstw Rozrywkowych. Powrotem do spraw krajowych były kolejne spektakle Teatru 77: CIĄG DALSZY (1979), EUGENIUSZ DUDEK na motywach prozy Stanisława Dygata i Tadeusza Konwickiego (1980) oraz PASJA III (1980) – spektakl o dewaluacji wartości i poszukiwaniu idei. W 1981 roku odbył się pierwszy pokaz WIZYTY, a w 1982 roku TRENU WESELNEGO według poezji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Równocześnie teatr realizował swoje międzynarodowe projekty. W 1983 roku wspólnie z teatrami z Brna, duńskiego Aarhus i twórcami z kilku innych europejskich krajów przedstawił w Kopenhadze spektakl LABIRYNT ŚWIATA I RAJ SERCA. W opuszczonej stalowni zbudowano swoisty model Europy przedzielonej murem berlińskim. Po tym, dobrze przyjętym przez tysiące widzów działaniu, narodził się pomysł wielkiej teatralnej podróży do Delf, aby tam, w jednej z kolebek kultury europejskiej, zapytać – w postaci działania artystycznego – o przyszłość kontynentu.

Lata 80. i następna dekada były dla Teatru 77 zwrotem ku literaturze. Powstały m.in. przedstawienia: NA PEŁNYM MORZU wg Sławomira Mrożka w reżyserii Piotra Krukowskiego (1985), NAWRÓCONY wg Marka Hłaski w reżyserii Jacka Zembrzuskiego (1986), CORAZ TRUDNIEJ KOCHAĆ na podstawie opowiadania Janusza Głowackiego w reżyserii Zdzisława Hejduka (1987) oraz MOSKWA-PIETUSZKI wg prozy Wieniedikta Jerofiejewa w reżyserii Jacka Zembrzuskiego (1988). W latach 90. zespół zrealizował OBSŁUGIWAŁEM ANGIELSKIEGO KRÓLA wg Bohumila Hrabala (1992), spektakl wyróżniony Fringe First na festiwalu w Edynburgu, a także SYBILLĘ wg Pära Lagerkvista (1992) oraz JA, FEUERBACH Tankreda Dorsta w reżyserii Hejduka (1992) – przedstawienie pokazywane m.in. na Festiwalu w Edynburgu (1993) i Międzynarodowym Festiwalu Sztuk Scenicznych w Sao Paulo i Kurtybie (FIAC, 1995).

W 1990 roku Teatr 77 stał się pierwszym polskim centrum The European Movement (Ośrodek Ruchu Europejskiego). Organizował spotkania artystów związanych z ruchem oraz konferencje poświęcone m.in. sytuacji dużych miast przemysłowych. W 1991 roku Teatr 77 rozpoczął realizację projektu DROGA DO DELF, którego pomysł narodził się kilka lat wcześniej. Wzięło w nim udział stu twórców i ponad dziesięć teatrów, m.in. Divadlo na Provazku, Den Blaa Hest z Aarhus oraz Kammertheater z Neubranderburga. Kresem tej wieloetapowej trasy prowadzącej przez cały kontynent europejski miało być dotarcie do delfickiej wyroczni i ponowne odczytanie słynnych słów „Poznaj samego siebie”. Kolejne odcinki podróży wyznaczone były poprzez zdarzenia artystyczne. Na przykład w Danii, Niemczech i Czechosłowacji prezentowano widowisko EUROPA, EUROPA – symboliczną opowieść o mitach kulturowych i społecznych kształtujących świadomość współczesnego Europejczyka. Grano je w różnych przestrzeniach, m.in. w nieczynnej fabryce czy nieukończonej sali widowiskowej. W Polsce, w Chełmnie, odbył się PSALM CHEŁMIŃSKI, z udziałem wybitnej aktorki Ireny Jun – pełne skupienia spotkanie w miejscu, w którym w czasie II wojny światowej istniał obóz zagłady. W kolejnych latach Teatr 77 realizował następne przedstawienia zapraszając do pracy, tak samo jak i w ubiegłych latach, osoby spoza zespołu. Tak, w ramach międzynarodowego projektu z okazji obchodów 500-lecia odkrycia Brazylii, powstała SUKNIA ŚLUBNA Nelsona Rodriquesa w reżyserii Brazylijczyka Eduardo Tolentino (2000). Teatr zainicjował też cykl plenerowych inscenizacji ARCHIPELAG ZIEMI OBIECANEJ. Od 2000 roku patronuje dramatopisarskiemu konkursowi – „My na progu nowego wieku”. W 2001 roku pokazał widowisko MIĘDZY NIEBEM A ZIEMIĄ.

[ © 2008 INSTYTUT TEATRALNY IM. ZBIGNIEWA RASZEWSKIEGO

[ projekt strony: mg85 i tokyo